ویژگی اقتصادی موج سومی تافلر

در سال 1956،نخستین سالی بود که در آمریکا شمار کارمندان و کارکنان شاغل در بخش خدمات از شمار کارگران کارخانه ای فراتر رفت .این نخستین نشانه امحاء اقتصاد دودکشی موج دومی و ظهور اقتصاد جدید موج سومی بود.برای درک تحولات خارق العادهای که از آن پس رخ داده است  و برای پیش بینی تحولات بمراتب شگفت انگیزتری که در پیش داریم ، لازم است ویژگی‎های مهم اقتصاد نوین موج سوم را در نظر بگذرانیم

عوامل تولید
زمین ونیروی کار و مواد خام و سرمایه ((عوامل اصلی تولید )) در اقتصاد موج دومی گذشته بودند که محدود بودندو حال آنکه اکنون منبع اساسی اقتصاد موج سومی ، دانایی است که فنا ناپذیر است و از طرفی باعث کاهش تمام نهاده‎های تولید موج دومی شده است . بنابراین نظریه اقتصادی موج دومی که بر نهاده‎های محدود و تمام شدنی مبتی هستند ، با اقتصادهای موج سوم انطباق پذیر نیستند.البته غالب حسابداران و اقتصادانان با مفهوم دانایی به عنوان جانشین نهایی مشکل دارند چون کمیت بخشیدن به دانایی کار ساده‎ای نیست.

ارزشهای ناملموس
ارزش شرکت موج دومی را می توان بر اساس داراییهای ملموسی چون ساختمان و ماشین آلات و سهام و موجودی انبار سنجید و حال آنکه ارزش بنگاههای موفق موج سومی بیشتر به ایده‎ها وبصیرتها و اطلاعاتی است که در مغز کارکنان آنها جای دارد  ونیز متکی به نوآوری ،بانکهای اطلاعاتی، حق امتیاز اختراعات و برند آنها است.

انبوه‎زدایی
تولید انبوه که خصلت شاخص اقتصاد موج دومی بود، منسوخ و منسوخ‎تر می‎شود و چرخش به سمت تکنولوژی انعطاف پذیر هوشمند که باعث تنوع و گوناگونی و افزایش دامنه انتخاب مصرف کننده است.به جای بخش بندی بازار تمرکز بر ذرات یعنی خانواده‎ها و حتی افراد قرار می‎گیرد .

همه اینها همزمان تولید و توزیع و ارتباطات،اقتصاد را نیز دچار انقلاب می‎کند و آن را از حالت همگونی به سمت ناهمگونی بی‎اندازه سوق می‎دهد.

کار
ماهیت کار نیز دگرگون می‎شود در موج دوم کار کم تخصص و در اصل تعویض‎پذیر عضلانی پیش می‎رفت و در صورت استفعا یا اخراج به صورت با هزینه اندک ،فرد دیگری را به جای او می‎گذاشتن ولی در موج سوم با افزایش شدید نیاز به مهارت ،کار هرچه تعویض‎ناپذیرتر و بیشتر فکری می‎شود ویافتن شخص مناسب برای جایگزینی بسیار دشوار و نیز شخص برای موارد خاص تخصص پیدا می‎کنند که در سازمان دیگری ممکن است برای او شغلی نباشد. نسبت کار مستقیم و غیر مستقیم متحول می‎شود .نیروهای مستقیم یا مولد کمتر و افراد غیر مستقیم یا غیر مولد بیشتر می‎شوند.

نوآوری
رقابت نیار به نوآوری مستمر دارد.به این ترتیب بنگاه‎های زیرک کارکنان خود را تشویق می‎کنند تا ابتکار عمل را به دست بگیرند و ایده‎های تازه را ارائه دهند حتی در صورت لزوم مقررات را نقض کنند.

مقیاس
واحدهای کاری کوچک می‎شوند.شمار گسترده کارگران جای خود را به تیمهای کاری کوچک تخصصی می‎دهند.بنگاههای تجاری بزرگ ،کوچک‎تر می‎شوند و شمار بنگاه‎های تجاری کوچک چند برابر می‎گردند.

در نظام موج سومی،هزینه‎های افزایش حاصل از پیچیدگی ،بر صرفه‎جوییهای حاصل از مقیاس می‎چربد.به جای ایده قدیمی که بزرگ الزاما" بهتر است ،کوچک‎ها در قالب بزرگ زیبا هستند مورد توجه قرار می‎گیرد.

سازماندهی
شرکت‎های موج دومی به علت تغییرات سریع به طور گسترده تحت فشار ورقابت هستند  تا نمودارهای سازماندهی خود را که هرمی و یکپارچه و دیوانسالار تغییر دهند. در صورتیکه فشار بقدری زیاد هست که تمام اشکال اداری آنها در شرف اضمحلال قرار می‎گیرند. راه برای سازمانهای ماتریسی،تیم‎های پروژه محور ،مراکز سرمایه گزاری مشترک و کنسرسیومها باز می‎شود و شرکتها از مرزهای ملی فراتر می‎روند.

انسجام سیستمها
پیچیدگی روز افزون اقتصاد ،انسجام پیشرفته تر و مدیریت عالمانه تری را طلب می‎کند و اداره چنین روند پیچیده‎ای،مستلزم شکل‎های تازه رهبری وانسجام فوق العاده بالایی است که این نیز نیازمند حجم‎های اطلاعاتی هر چه عظیم تری است که در سرتاسر سازمان جریان داشته باشند.

زیرساخت
برای آنکه آن اطلاعات بسیار عظیم و کلا" همه چیز منسجم و یکپارچه باشند نیاز به بستر و زیر ساخت و گذرگاههای الکترونیکی بزرگ و سریعی است که همه چیز را به هم وصل کند.

 شتاب
همه این تحولات ،آهنگ عملیات و داد ستدها را هرچه پر شتاب‎تر می‎کند.صرفه جوییهای حاصل از سرعت جای صرفه جوییهای حاصل از مقیاس را می‎گیرد و وقت طلاست واقعا" نمود پیدا می‎کند .ارزش زمان که در تحویل درست به موقع(just in time) و فشار برای کاهش تصمیهای جاری(DPI)بازتاب یافته و به عامل حیاتی تبدیل می‎شود.مهندسی همزمان جای مهندسی کند ، زنجیره‎ای وگام به گام را می‎گیرد.

دووین پیترسون در این باره می‎گوید: ((پول با سرعت نور حرکت می‎کند.اطلاعات باید از آن هم سریعتر باشد.))

در مجموع این ده ویژگی اقتصاد موج سومی ،در کنار چیزهای دیگر،منجر به تحول عظیمی در شیوه تولید ثروت می‎شود.

برگرفته از کتاب بسوی تمدن جدید ، سیاست در موج سوم ، نوشته  الوین تافلر و هایدی تافلر ، ترجمه جعفری