سنجش رفتار مدنی سازمانی (OCB)
در دنیای پر رقابت کنونی ،سازمان ها پیوسته در جستجوی شیوه های جدیدی برای حداکثر کردن عملکرد و تلاش کارکنانشان هستند . اکنون قویاً این اعتقاد وجود دارد که عملکرد و کارایی سازمان تا حدود زیادی به تلاش کارکنان که فراتر از الزامات تعریف شده، نقش و وظایف رسمی می باشد بستگی دارد. بر این اساس سازمانها به منظور رقابت در صحنه جهانی ، ارضای نیازها و انتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت در حال تغییر شغل، تمایل دارند و در تلاشند تا کارکنانی انتخاب کنند که فراتر از وظیفه و نقش تعیین شده در شرح شغل شان عمل کنند.
باتمان و ارگان (1983) برای اولین بار از اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی (یاOCB) استفاده کردند و آن را به عنوان رفتارهایی سودمند که در شرح شغل قید نشده است اما کارکنان برای کمک به دیگران در انجام وظایفشان به نحوی مشهود از خود بروز می دهند.
به نظر ارگان عناصر کلیدی OCB عبارتند از :
- رفتاری است فراتر از آنچه که برای کارکنان سازمان بطور رسمی تشریح گردیده است .
- رفتاری است که به صورت اختیاری و براساس اراده فردی می باشد .
- رفتاری است که بطور مستقیم پاداشی به دنبال ندارد و یا از طریق ساختار رسمی سازمانی مورد قدردانی قرار نمی گیرد؛
- رفتاری است که برای عملکرد سازمان و موفقیت عملیات سازمان خیلی مهم است.
ارگان(1988) مقیاس چند بعدی از رفتار شهروندی سازمانی OCB ارائه کرد .در ایران نیز برای اولین بار دکتر حسین شکرکن مبادرت به ترجمه و هنجار یابی این پرسشنامه در سازمان های ایرانی نمود .بعد از آن بود که این موضوع مورد توجه محققان و سازمان های مختلف قرار گرفت . نکته قابل یادآوری این است که این پرسشنامه ،حتما بایستی توسط مدیران و سرپرستان ،در مورد کارکنان تکمیل گردد.
گروه : رفتار سازمانی ،منابع انسانی و مدیریت